Sposoby niefarmakologiczne:
1. Psychoedukacja na temat nadpobudliwości psychoruchowej - w miarę możliwości całego środowiska, w jakim przebywa dziecko (a w szczególności: szkoła, dom). Trzeba wyjaśnić, co to jest ADHD (jeśli to możliwe także dziecku), jakie są objawy i czym się charakteryzują, co jest objawem, a co nie.
2. Biblioterapia (patrz Literatura).
3. Współpraca z nauczycielami, pedagogami w celu usystematyzowania działań wobec dziecka.
4. Praca z dzieckiem opierająca się na terapii behawioralnej:
- skutecznie i precyzyjnie wydajemy polecenia, aktywizujemy je (nie chodź po klasie = usiądź na krześle), czyli: pokazujemy co dziecko ma zrobić, a nie żeby przestało (NIE: nie chodź po klasie, TYLKO: usiądź na krześle),
- wydajemy takie polecenia, które jesteśmy gotowi wyegzekwować,
- utrzymujemy kontakt wzrokowy,
- polecenia jak najkrótsze (czy mógłbyś posprzątać pokój = pościel łóżko),
- tworzymy system obowiązujących zasad w jasnym prostym komunikacie,
- tworzymy system konsekwencji jakie będą obowiązywać za złamanie zasad,
- stosujemy pochwały - które działają zawsze w przeciwieństwie do kar tzw. praca na pozytywach, chwaląc pokazujemy jak należy się zachować,
- stosujemy nagrody za pozytywne zachowanie, system żetonowy,
- konsekwencje stosujemy wtedy gdy łamane są zasady,
- nie dyskutować - jeśli wdamy się w dyskusję to przegrywamy,
- często przypominamy zasady,
- praca na poprzeczce - wyznaczamy cele i patrzymy ile dziecko może zrobić, pomaganie dziecku, podążanie za nim, ale nie wyręczanie, podnoszenie poprzeczki poprzez pochwały i nagrody.
PAMIĘTAJMY - dla osoby z ADHD siedzenie, leżenie (czyli odpoczywanie w potocznym słowa znaczeniu) to najcięższa praca!
Dobry wpływ na dziecko ma :
- tolerancja,
- akceptacja,
- uczenie hamowania (granice, przestrzeganie zasad, wyciąganie konsekwencji).
Ilość poświęconej uwagi to najlepszy czynnik poprawy!
5. Terapia rodzinna - prowadzona przez psychologa, psychiatrę - w przypadku, gdy funkcjonowanie całej rodziny jest zaburzone.
6. Indywidualna terapia dziecka - nastawiona na zrozumienie przestrzegania norm społecznych, poprawę kontaktów w rówieśnikami, radzenia sobie z agresją, poprawiająca samoocenę.
7. Leczenie współistniejących zaburzeń, które często występują u dzieci z ADHD, np. tików, dysleksji.
Farmakoterapia
Jeśli wyżej wymienione metody zawodzą należy rozważyć zastosowanie leków. Leki stosujemy tak długo jak to jest konieczne. Czasem robi się przerwy, odstawia leki na wakacje aby sprawdzić funkcjonowanie dziecka.
Ale: leki podajemy od razu, gdy nie ma czasu na wprowadzenie innych metod - gdy występują już powikłania ADHD w postaci silnych zaburzeń opozycyjno - buntowniczych lub zaburzeń zachowania.
Leki nie usuwają przyczyn nadpobudliwości, działają jak proteza, czyli tak długo jak długo się je podaje. Mogą one zapobiec wielu niepożądanym następstwom nadpobudliwości np. niechęci do szkoły, słabym wynikom w nauce, niskiej samoocenie, uleganiu wypadkom czy kontuzjom, uzależnieniom, mogą pomóc w poprawić relacji z rówieśnikami.
Ważne jest dobranie leku odpowiedniego dla dziecka (często pierwszy zastosowany lek może okazać się nieskuteczny i może wystąpić konieczność zmiany leku na inny). Ważne jest aby lek był stosowany systematycznie, w odpowiednich dawkach terapeutycznych i przez określony czas.
Farmakoterapia nigdy nie może być jedyną metodą leczenia! Zawsze musi być jednym z elementów pracy z dzieckiem, rodzicami i szkołą. Służy przy tym do ułatwienia wprowadzenia i stosowania innych metod terapii.
Jak mogą pomóc leki?
- dziecko łatwiej skupi się podczas pracy i nauki,
- zacznie docierać do niego to co mówią inni,
- łatwiej będzie mu zapanować nad swoją potrzebą ruchu i mówienia,
- łatwiej mu będzie przez chwilę pomyśleć, zanim coś powie.
Czego leki nie zmienią?
- nie zastąpią wychowania i nauczania,
- nie spowodują, że przeciętny uczeń nagle zacznie dostawać piątki i szóstki,
- nie zmniejsza agresji, jeśli ma ono inne podłoże niż impulsywność - np. gdy dziecko jest bite w domu,
- nie usuną dysleksji ani dysgrafii.
Jakie leki?
- leki psychostymulujace (w warunkach polskich to metylfenidat - preparat Concerta, Ritalin, Ritalin SR, na świecie dostępne także: dekstramfetanina - preparaty: Dexampex, Dexedrine, Oxydess oraz inny rodzaj preparatu: Adderal),
- leki niestymulujące (atomoksetyna);
- trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (imipramina - peparat Imipramin, klomipramina - preparaty: AnafranilR, AnafranilRSR, Hydiphen, dezimipramina - preparat Petylyl (lek nie zarejestrowany w Polsce do leczenia dzieci));
- alfa-mimetyki (klonidyna - preparat Iporel). Stosowany u dzieci z współwystępującymi tikami i nasiloną agresją. Nie może być odstawiony nagle!
Pozostałe grupy leków mające pojedyncze badania o próbach zastosowania w leczeniu ADHD:
- bupropion,
- wenlafaksyna,
- moklobemid.